Zapraszamy serdecznie na sierpniowy Wieczór Tumski poświęcony 150-leciu śmierci Stanisława Moniuszki. W niedzielę 28.08 br., o godzinie 19:00, w kościele NMP „na Piasku” usłyszmy wykład prof. dr. hab. Grzegorza Zieziuli z Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk zatytułowany „Świat opery Stanisława Moniuszki”.
W drugiej części Wieczoru wystąpi światowej klasy gruziński zespół wokalny – Batumi. Będą mogli państwo usłyszeć zarówno pieśni Stanisława Moniuszki jak i liczne utwory gruzińskich kompozytorów.
Wstęp wolny
Wykład popularnonaukowy Świat operowy Stanisława Moniuszki
Biograf każdego artysty, nim pochyli się nad spuścizną swojego bohatera i zacznie szczegółowo omawiać każde kolejne dzieło, stara się najpierw dociec, w jakim środowisku bohater ów się urodził, wzrastał i ukształtował. W ten sposób monografiści wybitnych twórców wyciągają poniekąd wnioski z refleksji historycznoliterackich Hipolita Taine’a, dla którego czynniki takie jak rasa, środowisko i moment dziejowy nabrały kluczowego znaczenia. I rzeczywiście, nie da się zaprzeczyć, że rekonstrukcja świata, w którym rozwijał się przyszły powieściopisarz, poeta, dramaturg czy kompozytor, pozwala nam określić źródła i powody jego fascynacji literaturą, poezją, teatrem czy muzyką, dotrzeć do pierwotnego momentu zauroczenia dziedziną sztuki, której w przyszłości miał się bez reszty poświęcić.
Może się co prawda zdarzyć, że to sam bohater opowieści biograficznej naprowadza nas zawczasu na jakieś tropy (lub też świadomie nas zwodzi): taką taktykę przyjął chociażby Hector Berlioz, pisząc przezornie swoje Pamiętniki, w których starał się „wyjaśnić”, w jaki sposób i dlaczego został kompozytorem, mimo że cała jego rodzina oczekiwała, iż pójdzie w ślady ojca i wybierze studia medyczne. Chciałbym tutaj także przywołać monografię twórczości operowej rówieśnika Moniuszki, Charles’a Gounoda, napisaną przed laty przez Kanadyjczyka, profesora Stevena Huebnera. Jej wstępny rozdział nosi tytuł Gounod’s Operatic World – to z niego właśnie czerpał będę dzisiaj inspirację, snując moje dalsze rozważania dotyczące Stanisława Moniuszki. O ile w przypadku Gounoda wszystko wydaje się proste – jego świat operowy to Paryż Drugiego Cesarstwa, ze swoimi teatrami muzycznymi, konwencjami operowymi, wybitnymi wokalistami, artystami baletu, pracowniami kostiumów i dekoracji, a także administracją teatralną, publicznością, klakierami, krytyka prasową, kompozytorskim współzawodnictwem, walką o sukces, popularność, zaszczyty, honoraria oraz zyski symboliczne, o tyle świat operowy Moniuszki jest dla nas do dzisiaj wielkim znakiem zapytania. Nic tutaj nie wiąże się w logiczną całość. Skąd bowiem wzięła się fascynacja operą u młodzieńca, którego horyzont życiowy stanowiły Mińszczyzna i Wileńszczyzna oddalone o tysiące kilometrów od liczących się europejskich centrów operowych? Jaki świat operowy zauroczył go wówczas? A w jaki sposób granice owego świata poszerzyły się po pobycie edukacyjnym w Berlinie oraz po późniejszych doświadczeniach wyniesionych z podróży do Sankt Petersburga i do Warszawy?
Skoro wstępne pytania zostały już tutaj postawione, rozpocznijmy naszą wspólną podróż. Nasza droga rozpoczyna się od wyprawy na najdalsze peryferie kultury operowej ówczesnej Europy.
dr hab. Grzegorz Zieziula
dr hab. Grzegorz Zieziula, prof. IS PAN
muzykolog, polonista, pracownik naukowy Instytutu Sztuki PAN. Autor licznych publikacji poświęconych polskiej kulturze muzycznej XIX wieku i dziewiętnastowiecznym polonikom operowym, w tym książki Nurt kosmopolityczny w polskiej twórczości operowej drugiej połowy XIX wieku (NIFC 2020), edycji faksymilowych Halki Stanisława Moniuszki (IS PAN 2012) i Goplany Władysława Żeleńskiego (IS PAN 2016), edycji źródłowo-krytycznej opery Król Łokietek, czyli Wiśliczanki Józefa Elsnera (IS PAN 2019), współredaktor (wraz z dr Małgorzatą Sułek) pracy zbiorowej Długi wiek XIX w muzyce: pytania – problemy – interpretacje (NIFC – IS PAN 2020). Ostatnio opracował i przetłumaczył wybór francuskich listów Giuseppe Poniatowskiego oraz obszerny zbiór korespondencji rodziny Żeleńskich (obie pozycje w druku). Obecnie pracuje nad książką o operach Moniuszki, monografią W. Żeleńskiego i biografią G. Poniatowskiego.
Batumi
Zespół powstał w 1991 r. z inicjatywy uznanego gruzińskiego mistrza i animatora życia kulturalnego N. Surmanidze, a także władz miasta Batumi. To właśnie dzięki działaniom burmistrza, grupa przyjęła nazwę tego pięknego, gruzińskiego miasta. Dyrektorem artystycznym trzynastoosobowego BATUMI jest mistrz pieśni gruzińskiej – Temur Dolidze, a grupa dalej pozostaje najlepszym w Gruzji wykonawcą tradycyjnych gruzińskich pieśni ludowych, słynąc z perfekcyjnego i wyjątkowego brzmienia.
Artystyczną działalność BATUMI docenili gruzińscy mistrzowie: A. Erkomaishvili i R. Gogiashvili. Zespół jest laureatem wielu nagród konkursowych, w tym pierwszej nagrody oraz Grand-Prix na V Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym w Szwecji, a także na Konkursie J. Kakhidze „Tbilisi Jesienią”. W zasadzie od początku swego istnienia, grupa wokalna prezentuje się na festiwalach muzycznych całego świata m.in. w Turcji, Iranie, Szwajcarii, Rosji czy Finlandii, odnosząc stale niewyobrażalne sukcesy. Na ich repertuar składa się 100 pieśni ze wszystkich regionów Gruzji, które odzwierciedlają gruzińską mentalność, opisują codzienne radości, smutki, marzenia oraz tęsknotę.
Skład zespołu:
- Mzechabuk Surmanidze – dyrektor zespołu
- Temur Dolidze – dyrektor artystyczny
- Nodar Varshanidze – chórmistrz
- Mamuka Surmanidze
- Archil Soselia
- Nodar Surmanidze
- Roman Shainidze
- Paata Churkveidze
- Zviad Surmanidze
- Lewan Tskhoidze
- Iadon Makharadze
- Davit Chkonia
- Lasha Gedenidze
- Merab Kalandadze
Program:
- Mravaljamier (Rachinska)
- Krestu tvoemu (pieśń kościelna)
- Stanisław Moniuszko – Złota Rybka (solista – Mzetchabuk Surmanidze)
- Megrelska (liryczna)
- Stanisław Moniuszko – Kum i Kuma (solista – Iadon Makharadze)
- Stanisław Moniuszko – Kozak (solista – Sulkhan Jaiani)
- Liryczna (górska)
- Stanisław Moniuszko – Prząśniczka
- Oczekiwanie (ludowa)
- Jezioro śpi (Pfeil)
- Taneczna Kachetska
- Gruzińska pieśń miejska
- Doluri
- Popuri (pieśń gruzińska)
- Piosenka do dziewczyny (piosenka z filmu)
- Kutaiska serenada
- Ech Batumi
- Moment wieczności